Bir fotoğrafta ögeler arasında aranan önemli bir görsel bir unsur da dengedir. Fotoğrafı tam ortasından hayali bir iple astığımızı düşünelim. Fotoğrafın herhangi bir tarafa doğru yatmaması, dengede durması gerekir. Bundan çıkacak anlam fotoğrafın bir tarafına bir öge yerleştiriyorsanız, diğer tarafına da aynı ögeden koymalısınız değildir. Bu, fotoğrafta tüm ögeleri aynı tarafa yığmayın, bir tarafı tamamen boş bırakmayın demektir.
Fotoğraftaki denge kavramı, fizikteki ve matematikteki denge kavramının içeriği ve anlamı gibidir. Fizikte kaldıraç yasası olarak adlandırılan yasaya göre; bir el terazisinde ağırlık merkezinin yakınına asılan ağır bir madde ile ağırlık merkezinin uzağına karşı tarafa asılan hafif bir madde arasında ağırlık bakımından fark olmasına rağmen terazi dengede durur. Bu yasadan hareket ederek düzenlemede lekeleri renkleri, büyüklükleri ve tonları bakımından merkeze olan uzaklıklarına göre dengeye getirilebilir. Ağırlık kavramını fizik ve matematikteki anlamından farklı bir anlamda fotoğrafçılıkta kullanılmaktadır.
Fotoğrafta Denge…
Fotoğrafçılıkta ögelerin ağırlığı renk tonları ve fotoğrafta kapladıkları alan ile ilgilidir. Fotoğrafın merkezine eşit uzaklıkta olan ve biri fon ile uyumlu diğeri kontrast yaratan renge sahip iki ögede denge, kontrast ögenin daha baskın olarak algılanması ile bozulmuştur.
İnsan, simetrik görüntülerden daha çok simetrik olmayan düzenlemeleri tercih etmektedir. Bu nedenle bir fotoğrafta birbirine eşdeğer ağırlıkta iki ayrı yerleştirme yerine merkezden farklı uzaklıkta ve farklı ağırlıkta ögelerin kullanılması gerekir.
Gerçek hayatta denge fiziksel ağırlıkla ilgilidir. Resimsel dengede ise psikolojik ağırlık daha baskındır. Fotoğraftaki her öge, boyut, şekil, renk, yön, çevresiyle olan kontrast ve kadrajdaki yeri ile dikkat çeker. Kadrajın merkezindeki bir öge çerçeve kenarında olandan daha az ağırlığa sahiptir. Fotoğrafın kenar ve köşeleri gözün fotoğrafa girme ve fotoğraftan kaçma alanlarıdır. Bu nedenle kenar ve köşelerde yer alan ögeler daha çok dikkat çeker, ağırlıkları daha fazladır. Bu nedenle görsel olarak güçlü olan ögelerin (örneğin canlı renklere sahip konuların) fotoğrafın merkezine doğru yerleştirilmeleri ilginin fotoğrafın içinde kalmasına yardımcı olacaktır.
Fotoğrafın üst bölümleri, alt bölümlerine göre ilgiyi daha çok toplar, çünkü yüksekteki bir öge alçakta duran bir başkasından daha ağır olduğu duygusunu verir.
Birçok izleyici içgüdüsel olarak fotoğrafın sağ tarafına doğru baktığı için fotoğrafın sağ kısmı, sol kısmına göre daha çok ilgi çeker.
Farklı renk ve parlaklık değerlerinin oluşturduğu kümelere “leke” denir. Koyu fon önünde çektiğiniz bir portre fotoğrafında, fotoğrafını çektiğiniz insanın yüzü geniş bir lekedir. Ağaçlardan oluşan bir manzara fotoğrafında ise ağaçların her biri küçük birer lekedir. Kısacası fotoğrafta yer alan her öge aslında birer lekedir. Bu lekelerin fotoğraf kadrajındaki yerleri, kapladıkları alan ve psikolojik ağırlıkları fotoğrafki dengeyi kontrol etmemizi sağlayacaktır.
Bazen farklı fotoğrafik yaklaşımlar ile kompozisyondaki denge özellikle, bilinçli olarak bozulabilir. Ancak bu yaptığınızın nedeninin de izleyici tarafından anlaşılabilmesi gerekir. Aksi takdirde kompozisyonda hata yaptığınız duygusunu verir.
Kompozisyonda denge simetrik veya asimetrik olabilir.
Simetrik denge; Fotoğrafın ortasından yukarıdan aşağıya doğru hayali bir çizgi çizdiğimizi ve fotoğrafı ikiye katladığımızı düşünelim. Her iki alanda kalan ögelerin örtüşmesi durumunda simetrik bir denge sağlamış olacaktır. Özellikle mimari fotoğraflarda sıklıkla karşılaştığımız bir denge türüdür. Çünkü simetri özellikle mimaride sıklıkla kullanılan bir kriterdir.
Simetrik dengeye sahip fotoğraflar genelde daha durgun, dingin görüntüler içerirler, bu nedenle de fazla ilgi çekmezler.
Asimetrik denge; eşit ya da eşit olmayan görsel ağırlıktaki ve çekicilikteki ögelerin düzenlenmesiyle oluşturulur. Kompozisyonun her iki tarafı asimetriktir veya ilgi çekme açısından farklılık gösteriyordur, ilgi çekici olması yönünden kompozisyon daha başarılı olur. Anlatımı oluşturan elemanların, benzerlik, zıtlık, üslup, uygunluk ilişkileriyle renk, biçim, hareket, açık-koyu ile oluşan denge, asimetrik dengeyi oluşturur.
Özetlemek gerekirse; denge, aynı fotoğrafta bulunan iki veya daha çok lekenin birbiriyle boy ölçüşmeleridir.
Pratik Fotoğraf Rehberi-2: Etkili Fotoğraflar İçin Kompozisyon kitabını ve diğer Cenk GENÇDİŞ kitaplarını sipariş vermek için tıklayın…
Diğer yazılarımızı okumak için buraya tıklayın…
Youtube kanalımıza abone olmak ve videoları izlemek için tıklayın…
