Bugünkü yazımız etkili bir kompozisyon oluşturmak için kullandığımız belki de ilk kriter olan belirginlik başlığını sağlayacak alt kriterlerden biri olan sadelik hakkında…
Sadelik, az söz söyleyerek çok şey anlatmaktır. Yani, az sayıda öge kullanarak bir fotoğrafı oluşturmaktır.
Sadeliği bir kavram olarak tanımlamak çok zor değilse de fotoğrafik olarak uygulamak zordur. Karışık ve düzensiz bir kompozisyon, tüm kriterlere uysa da güçlü bir konuya (içeriğe) sahip olsa da sade bir kompozisyon kadar etkili olmayacaktır.
Ayıklayıcı sanat; fotoğraf…
İnsan, görüş alanı içine giren ve kendi ilgisini çeken herhangi bir konu üzerinde dikkatini o kadar toplar ki, çevresinde çelişen ayrıntıları gözden kaçırır. Dikkatini yoğunlaştırdığı konudan ilgisini ayırdığı anda da yeni bir konuya odaklanır ve bu kez de diğer detayları görmez. Algıda seçicilik olarak da tanımlanabilecek olan bu durum, çevremizdeki dünyayı algılarken sürekli olarak yaşadığımız bir durumdur ve bizi rahatsız etmez. Ancak fotoğraf makinesi, sürekli olarak hareketli olan bir dünyayı, hiçbir şeyi gözden kaçırmayarak ve ayırım yapmadan saptar, kaydeder. Bu nedenle de bazı durumlarda dikkati çekmek istenilen nokta, vurgulanmak istenen ana öge, birçok ayrıntı arasında kaybolup gider.
Etkili fotoğraf, gereksiz detaylar ve konular temizlendiğinde, fotoğrafın içinde ana konu ve onu destekleyen ögeler bırakıldığında ortaya çıkar. Tıpkı ünlü bir heykeltıraşın dediği gibi “mermerin heykelle ilgisiz kısımlarını yontup atınca geriye heykel kalıyor”. Etkili fotoğrafa da gereksiz detaylar çıkarılarak ulaşılır. Bu, nelerin kadraj içinde kalacağına karar vermek demektir. Bu karar oldukça önemlidir, çünkü fotoğrafı belli bir kadraj, çerçeve ile sınırlamak onun dışında kalan her şeyi reddetmek, bir bakıma yok saymak demektir. Bunu da bilinçli, adil, dürüst ve kararlı olarak yapmalıyız.
Bilinçli olmak karşımızdaki eylemi, olayı, kişiyi, fotoğrafını çektiğimiz ne varsa onu iyi tanımak, çözümlemek demektir. Adil olmak her ögeye gerektiği ve hak ettiği kadar yer vermek, fotoğrafın anlamının gerektirdiğinden daha fazla alan kaplamasına izin vermemektir. Dürüst olmak, kazara yaptığı işlere anlam yüklememek, “ben yaptım oldu, böyle istedim” mazeretlerinin arkasına saklanmamak, özeleştiri sahibi olmaktır. Kararlı olmak ise engellerden yılmamak, düzenlemeden kolay kolay ödün vermemek demektir.
Bir fotoğrafta, ana ögenin dışında başka birçok öge yer alabilir. Ana konuyu destekleyen, onu öne çıkaran, onu işaret eden ögelerin fotoğrafın içinde kalması, bu işlevlerden herhangi birini yerine getirmiyorsa fotoğrafın dışında bırakılması gerekmektedir. Buna ayıklayıcı yöntem denir. Fotoğraf ayıklayıcı bir sanattır. Örneğin resim sanatı böyle değildir. Resim biriktirici bir yöntem izler. Boş tuvalin karşısına geçen ressam, resmin içinde olmasını istediği ögeleri tek tek tuvale çizerek, tuval üzerinde biriktirerek eserini ortaya çıkarır. Kısacası ressam, boş bir tuvalle başlar ve gerekli görmediği ögeleri çizme zahmetine girmez. Fotoğrafçı ise bir karmaşa ile başlar ve onu ayıklaya ayıklaya fotoğrafa yaklaşır, eserini oluşturur.
Sadeleştirme ya da istenmeyen ögelerin çerçeve dışında bırakılması, değişik bir çekim açısının kullanılmasıyla sağlanabileceği gibi farklı odak uzaklıklarındaki objektiflerin kullanılması suretiyle de elde edilebilir. Bazen fotoğrafını çekeceğimiz konu için gereksiz olduğunu düşündüğümüz, karar verdiğimiz öge canlı bir varlık olabilir. Bu durumda onun oradan ayrılmasını beklemekten başka çare yoktur. Bazen çok uzun süreleri de bu nedenle harcadığımız, kaybettiğimiz de olabilir. Uzun süre beklemek, konu üzerindeki ışığın ya da fotoğraftaki vurucu konunun değişmesine, bozulmasına neden olabilir, fotoğrafı çekemezsiniz. Sonuç olarak fotoğrafı çekmekten vazgeçmek dahi, kötü olacağına inandığımız, etkili olmayacağını düşündüğümüz bir fotoğrafı çekmekten çok daha iyidir.
Sadeleştirmede bazı ipuçları;
Sadeleştirme için kullanılacak yöntemlerden biri de perspektiften yararlanmaktır. Örneğin kalabalık bir insan grubunun bulunduğu bir yerde fotoğraf çekerken seçtiğimiz fotoğraf konusu bu kalabalık içinden bir kişi ise; geniş açı bir objektif ile o kişiye yaklaşarak, öndeki insanı (yani ana konuyu) abartarak büyütür, arkadaki insanların fotoğraf karesi içinde kaplayacakları alanı küçültür ve kalabalık grubun etkisini azaltabiliriz. Bu, ilgiyi sadece bir kişiyi toplayacaktır.
Dar açıyla gören (tele) objektifler konuyu çevredeki ayrıntılardan soyutlayarak, ayıklayarak sadelik duygusunu vermekte etkili olurlar. Ayrıca bu objektifler ile çekim yapıldığında alan derinliği de azalacaktır (açık diyafram kullanımı ve konuya yaklaşmak da bu etkiyi güçlendirir, alan derinliğini sınırlar).
Sadelik, belirginliği arttıran en önemli ögedir.
Kadrajınızın içine alınabilecek objeler sadece ve sadece ana konu ile varsa yardımcı ögeler olmalıdır. Bir ögenin fotoğrafınız içinde yer alıp almamasına karar verirken kendinize iki soruyu sormalısınız : “Bu öge fotoğrafın içinde kalırsa ne katıyor? Eğer olmazsa ne kaybettiriyor ?”
Bu sorulara verilecek doğru cevaplar kadrajınızda neyin var olup neyin olmayacağını belirleyecektir.
Sadeliğin sağlanması için bir başka önemli nokta da fonun temizlenmesidir. İlerleyen bölümlerde “fon kullanımı” ile ilgili detaylı bir incelememiz olacak, bu nedenle burada söylenebilecek ilk şey konunun etrafında dolaşılarak ana ögenin olabildiğince temiz bir fon üzerine düşürülmesinin sağlanması gerektiğidir.
Eğer anlatıma uygunsa, konuya yaklaşmak da çevreden girecek gereksiz her türlü fazla görüntüyü kolayca dışlamayı veya azaltmayı sağlayacaktır. Eğer kadrajınıza girmesini istemediğiniz objeler hareketli konular ise sabırla kadrajdan çıkmasını beklemek gerekir. Fotoğraf çekerken hissettiğimiz heyecanı kontrol etmeyi başarmak etkili fotoğraflar çekmenin ilk koşullarından biridir.
İyi bir kompozisyon, fotoğraftan herhangi bir lekenin çıkarılıp çıkarılamayacağı ile ölçülür. İyi bir fotoğraftan tıpkı bir şiirden herhangi bir kelimeyi çıkaramayacağımız gibi herhangi bir lekeyi de çıkaramayız. Kadraj içinde anlatımı herhangi bir şekilde desteklemeyen bir öge varsa gereksiz yere izleyicinin ilgisini çeker, rol çalar.
Sürekli görüntü bombardımanı altında olduğumuz (afiş, billboard, reklamlar, TV, internet vb) günümüzde, bu ağırlığı azaltacak sade görüntülere olan ihtiyacımızın arttığı bir gerçek. Bu nedenle fotoğrafımızda sadelik bir anlamda onu güzelleştiren kriterlerden biri olacaktır.
Pratik Fotoğraf Rehberi-2: Etkili Fotoğraflar İçin Kompozisyon kitabını ve diğer Cenk GENÇDİŞ kitaplarını sipariş vermek için tıklayın…
Diğer yazılarımızı okumak için buraya tıklayın…
Youtube kanalımıza abone olmak ve videoları izlemek için tıklayın…
